Темір тордың арғы жағындағы тіршіліктің ережесі мүлде бөлек екені белгілі. Оған қамалған жан бірнеше жылда еркіндіктегі тұрмыстың жан-жақты ерекшелігін ұмытып, бір ғана бағыттағы қатаң түрме күйін үйреніп және соған дағдылануына тура келеді. Сондай-ақ, көп нәрседен қол үзуге, ұмытуға мәжбүр болады. Жұмыс істеу ебін жоғалтып, адамдармен қарым-қатынас жасау мәдениеті төмендейді.
Осы мақсатта Алматы облысында «Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды оқыту және жұмысқа орналастыру арқылы әлеуметтік оңалту» жобасы құрылған. Бұл жоба барлық мүдделі тараптар үшін бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды бейімдеу мен қайта әлеуметтендірудің тиімді тетіктерін енгізу бойынша коммуникативтік алаң болып табылады.
Өкінішке орай, біздің еліміздегі көптеген қоғамдық-саяси жағдайлар тұтқындарды әлеуметтік оңалту үшін әлі де жеткілікті қолайлы емес. Экономикалық дағдарысты, жұмыссыздықты, отбасы институтының дағдарысын, руханият пен гуманизмді, нақты идеологияның болмауын, дәстүрлі халықтық мәдениеттің жойылуын, қазіргі орыс қоғамының бұрынғы сотталғандарға төзімділігінің төмендігін ерекше атап өткен жөн. Мұның бәрі бұрынғы тұтқындарға көбінесе үміттенетін ешкім жоқ екендігіне әкеледі және олар өздерінің жеке ресурстарын пайдалану қажеттілігіне тап болады.
Жазасын өтеп жатқан адамдарды босатуға дайындау жеке бағдарлама бойынша жүзеге асырылады. Бағдарлама құқықтық және ұйымдастырушылық мәселелерді, құжаттарды беру және тұрғылықты жері бойынша тіркеу тәртібімен, тұрмыстық, еңбек жағдайымен, соттылықты жою және алып тастау шарттарымен танысуды қамтиды.
Бас бостандығынан айыру мерзімі аяқталғанға дейін кемінде бір жыл бұрын түзеу мекемесінің әкімшілігі жергілікті атқарушы органдарды сотталғанды алдағы уақытта босату, оның тұрғын үйінің болуы, оның еңбекке қабілеттілігі және мамандықтары туралы хабардар етуге міндетті.
Әлеуметтік қорғау органдары 1 және 2-топтағы мүгедектерді, сондай-ақ 63 жастан асқан ерлер мен 58 жастан асқан әйелдерді мекеменің жазбаша өтініші мен ұсынымы бойынша мүгедектер мен қарттар үйлеріне жібереді.
Жоғарыда айтылғандарға байланысты қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінен босатылған адамдарды және қоғамнан оқшаулаусыз сотталған адамдарды қайта әлеуметтендіру үшін жағдай жасауға бағытталған іс-шаралар ерекше мәнге ие болады.
Сотталғандарды қайта әлеуметтендіру тәрбие, білім беру, денсаулық сақтау, отбасын қорғау процестерімен байланысты іс-шаралар кешенін қозғайды, яғни бірыңғай идеологияны, барлық мүдделі құрылымдардың кешенді және келісілген іс-қимылдарын талап етеді.
Сотталғандарды қайта әлеуметтендіруді ұйымдастыру мәселелері мемлекеттің және тұтастай алғанда оның азаматтарының әл-ауқаты үшін өте маңызды. Қызметтің осы бағытын іске асыруға тек мемлекеттік органдар ғана емес, сонымен қатар азаматтық қоғамның түрлі институттары да мүдделі болуы мүмкін және қажет.
Қоғамдастықтардағы әлеуметтік проблемаларды шешуге және жұмысқа орналасуға ықпал ететін әлеуметтік идеяларды іске асыруға 3 шағын грант бере отырып, сотталғандарды пенитенциарлықтан кейінгі оңалту үшін қолайлы жағдайлар жасау,-дейді «Талдықорған аймақтық еңбекке орналастыруға жәрдем көрсету қоры » қоғамдық қорының директоры –Светлана Олеговна.
Жоба міндеті сотталып келгендерді оқыту және өз ісін ашу, жаңа жұмыс орындарын құру арқылы нәтижелі жұмыспен қамтуға тарту үшін мүмкіндіктер жасау. Шағын-грантты одан әрі ұсыну үшін 20 бизнес-жобаны дайындаумен 2 білікті жаттықтырушыны тарта отырып, 5 күндік бизнес-курсты ұйымдастыру.
Жалпы бүгінгі таңда барлығы 25 бұрынғы сотталғандар немесе пробация қызметінде есепте тұрғандар оқытылуда.
